Koncepcja pedagogiczna Freineta wywodzi się z nurtu Nowego Wychowania i należy do koncepcji opartych na aktywności własnej dziecka. Freinet podkreśla prymat twórczości i prawo jednostki do aktywnego poznawania świata – intuicyjnego i ustawicznego, a potem coraz bardziej świadomego kreowania i budowania siebie.
To poznawanie rzeczywistości odbywa się nie tylko przez intelekt, ale i przez emocje i uczucia; całą osobowością, na drodze poszukiwania i eksperymentowania. Pedagogika Freineta opiera się na założeniu, że taki sposób twórczego poznawania rzeczywistości dokonuje się podczas samodzielnej działalności dziecka i integruje jego uczucia, wyobraźnię i myślenie, i przez to jest najdoskonalszą metodą zdobywania wiedzy i umiejętności. Freinet podkreśla potrzebę wychowania przez pracę, rozumianą w szerokim aspekcie wszelkich czynności, które stają się dla dziecka źródłem nabywania doświadczeń, pozwalających mu na adaptację do życia społecznego. Freinet rozumiał, że dziecku należy umożliwić bezpośrednie poznanie – a więc konieczne jest stworzenie wokół dziecka warunków do obserwowania, doświadczania i eksperymentowania – to warunkuje harmonijny rozwój całej indywidualnej osobowości. Zamiast nauczania podręcznikowego, pedagogika Freinetowska wprowadza więc oryginalne formy, zwane Technikami Freineta; są to między innymi: – swobodne teksty jako punkt wyjścia do nauki czytania, pisania, języka ojczystego i zainteresowań – doświadczenia poszukujące, których efektem jest samodzielne tworzenie albumów tematycznych – włączanie wychowanków do planowania zamierzeń pedagogicznych, pracy ogólnej i indywidualnej – rada i gazetka wychowawcza jako pomoc w wychowaniu moralnym i społecznym – sprawności i dyplomy jako skuteczny środek wyzwalania zainteresowań, zamiłowań, zdobywania umiejętności i samokształcenia się – fiszki autokreatywne i wiodące jako wdrażanie do umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji, motywowania do dalszych poszukiwań i wprawianie w samokontroli – arcydzieła dziecięce jako wynik swobodnej twórczości – korespondencja – „otwarcie okna na świat innych wokół nas” jako dodatkowa motywacja do twórczości, pisania, czytania, malowania – pobudzenie ciekawości świata.